In de discussie rond coronamaatregelen en het opheffen daarvan draait het voornamelijk om de fysieke gezondheid van de mensen. En, als we de maatregelen binnen afzienbare tijd op willen heffen, is de reden vaak dat de economie weer in beweging moet komen zodat de krimp niet nog groter wordt. Wij missen iets wezenlijks in deze discussie. Zien we dat over het hoofd, dan zou het weleens zo kunnen zijn dat de problemen die ontstaan zwaarder gaan tellen dan de andere gevolgen van het coronavirus. De vraag is: willen we dat? Een pleidooi voor (anders) kwetsbare mensen bij de exitstrategie van de coronamaatregelen. Ter toelichting beginnen we met drie relatief kleine voorbeelden dicht bij huis.
‘Ik denk dat we nóóit meer naar school gaan’
‘Hai bufrouw!’ Judah (5) is zojuist de schutting opgeklommen en hangt socializend over de rand voor een praatje met de buren. Zo door de dag heen doet hij dat regelmatig. Af en toe wordt dit afgewisseld met een lolly-halen-op-anderhalve-meter-afstand. Als Judah een ijsje van ons krijgt, vraagt hij er gelijk één voor de buurvrouw. Later op de dag spreken we haar en ze vertelt hoe ze ervan geniet dat Judah veel meer is gaan praten sinds vorig jaar. ‘Hij zei: ‘Ik denk dat we nóóit meer naar school gaan. Komt door corona’. Ook al banjert Judah met zijn blije hoofd meestal vrolijk door de coronacrisis heen, hij is een sociaal diertje dat zijn juf en vriendjes mist. Zo af en toe zegt hij moedeloos het zinnetje dat hij ook tegen de buurvrouw zei en sluit af met een hartgrondige zucht.
Eindmusical?
Joëlle (11) doet alles op haar eigen manier. Binnen een uur heeft ze alle opdrachten voor school af en ploft ze op de bank om te gaan haken, lezen of iets anders te gaan doen. Mist ze contacten, dan gaat ze op anderhalve-meter-afstand-bezoek bij een lieve oudere vrouw uit de gemeente of videobelt ze met de een of ander. Ze maakt zich wel zorgen of de eindmusical van groep acht door zal gaan. Ze kijkt er al twee jaar naar uit. Joëlle mag naast twee andere rollen ook één van de hoofdrollen vertolken. Zij heeft er zin in om dat te gaan doen, wij hebben er zin in om op onze geheel eigen wijze als prettig gestoorde fans aanwezig te zijn.
Somber…
Zo zijn ze allemaal anders. Joshua (12), die net gewend was aan de werkwijze op de middelbare school, vindt het afstandsleren helemaal niet makkelijk. Waar hij de eerste weken nog de schouders eronder zette, zien we zijn schouders steeds meer inzakken. Met vierkante computerogen komt hij ’s middags na een sessie online lessen van zijn kamer af. Tegenzin om zijn schoolwerk te doen had hij altijd al wel. Maar de somberheid die er nu bij komt kijken, is zorgwekkend te noemen. Voortdurend lijkt de lat te hoog te liggen. We zoeken naar afwisseling in computerwerk en andere activiteiten, maar de andersoortige werkdruk drukt hem neer. We houden ons hart vast hoe niet alleen onze oudste, maar ook andere kinderen en tieners uit deze periode komen.
Vergeten we niet iets?
In de discussie rond coronamaatregelen en het opheffen daarvan draait het voornamelijk om de fysieke gezondheid van de mensen. En, als we de maatregelen binnen afzienbare tijd op willen heffen, is de reden vaak dat de economie weer in beweging moet komen zodat de krimp niet nog groter wordt. Wij missen iets wezenlijks in deze discussie.
Want we zijn als mensen niet maar een lichaam dat bestaat om te werken en geld te verdienen. We zijn gemaakt als wezens die leven vanuit verbondenheid met anderen. We zijn niet gemaakt om onze levens via een scherm te leven. Onze emotionele en psychische tank raakt leeg als we steeds, op anderhalve meter afstand van elkaar, zo min mogelijk langs elkaar heen proberen te leven. Dat kan wel éventjes, maar als het te lang duurt gaat het ten koste van de psychische gezondheid van veel mensen. We noemen twee groepen op wie dit bijzonder van toepassing is:
1. Emotioneel/psychisch kwetsbare mensen
Er zijn talloze verhalen bekend van emotioneel en/of psychisch kwetsbare mensen met wie het op dit moment niet goed gaat. We denken bijvoorbeeld aan die volwassen man, van binnen kind, die zijn dagen verdrietig doorbrengt en ontroostbaar blijft huilen. Hij begrijpt er niets van waarom alles ineens anders is. Veel mensen met een verstandelijke beperking begrijpen ook niet waarom hun familie ineens niet meer langs komt voor een gezellig bezoek.
Daarom pleiten we ervoor om in de discussie die gevoerd wordt ook de emotionele en psychische gezondheid van de bevolking (heel) veel zwaarder mee te laten wegen dan nu gebeurt. Anders zou het zomaar kunnen zijn dat de psychische problemen die er ontstaan zwaarder gaan tellen en maatschappij-breed langer zichtbaar blijven dan de andere gevolgen van het coronavirus.
2. Kinderen en tieners
Denk daarbij ook aan de gevolgen in de ontwikkeling van kinderen en tieners in onze maatschappij. Zij zijn volop in ontwikkeling – niet alleen fysiek, maar ook op emotioneel en psychisch vlak. Zij hebben mensen om zich heen nodig. Ze hebben hun docenten en vrienden nodig. Ze moeten hun ding kunnen doen, juist ook buitenshuis.
Daarom pleiten we ervoor om de scholen zo snel mogelijk weer open te laten gaan. Stop met de anderhalve meter-samenleving in bredere zin. Laat fysiek kwetsbare mensen en hun omgeving deze anderhalve meter-stelregel blijven hanteren, zodat zij beter beschermd zijn tegen een virus als het coronavirus. Maar laat fysiek gezonde kinderen en tieners gewoon naar school gaan en verbinding hebben met elkaar. Zo dragen we niet alleen bij aan de kwantiteit van leven, maar ook aan de kwaliteit van het leven van alle deelnemers aan de Nederlandse maatschappij. Kinderen en tieners kunnen met goede moed weer doorgaan met hun ontwikkeling; niet via een scherm, maar in het echte leven. Samen met hun vrienden en docenten, die hen ook enorm missen.
Kort samengevat: laten we de emotionele en psychische belangen een minstens zo prominente plaats geven naast de fysieke en economische belangen van de maatschappij. Mensen met een verstandelijke beperking, kinderen, tieners en met hen vele anderen hebben dat nodig!
Bert en Christa Noteboom
Bert is wijkpastor in Almere en Christa is werkzaam als redacteur bij een landelijke jongerenorganisatie.